Tết Hàn Thực 3/3 là ngày gì? Nguồn gốc, ý nghĩa ngày Tết Hàn Thực 2024

Đăng bởi: Nguyễn Hoàng Giang

Tết Hàn Thực là một trong những ngày lễ quan trọng trong văn hoá Việt Nam nhưng không phải ai cũng hiểu rõ về ngày lễ này. Cùng Samnec tìm hiểu Tết Hàn Thực là ngày gì? Nguồn gốc, ý nghĩa Tết Hàn Thực 2024!

1. Tết Hàn Thực là ngày gì?

Trong văn hóa dân gian Việt Nam, Tết Hàn thực còn được gọi với cái tên khác là tết Bánh trôi - bánh chay. Ngày lễ này này diễn ra vào 3 tháng 3 Âm lịch hàng năm. Đây được biết đến là một trong những ngày lễ quan trọng tại Việt Nam.

Theo đó, cứ vào mùng 3 tháng 3 âm lịch hàng năm, mọi người sẽ làm bánh trôi, bánh chay để dâng lên bàn thờ cúng tổ tiên.

2. Tết Hàn Thực 2024 là ngày nào?

Theo truyền thống, Tết Hàn thực được diễn ra vào mùng 3 tháng 3 Âm lịch hàng năm. Tết Hàn thực 2024 sẽ rơi vào ngày 11 tháng 4 dương lịch.

3. Nguồn gốc tết Hàn thực

Theo truyền thuyết, nguồn gốc Tết Hàn Thực 3/3 bắt đầu từ Trung Quốc về vị vua nước Tấn là Tấn Văn Công và hiền sĩ Giới Từ Thôi vào thời Xuân Thu.

Khi ấy vua Tấn Văn Công đang gặp loạn lạc phải sống lưu vong nay nước Sở mai nước Tề, ông gặp được Giới Từ Thôi và được ông ấy phò trợ hết lòng. Thậm chí, vào lúc lương thực cạn kiệt Giới Từ Thôi còn lén cắt thịt mình dâng cho vua. Khi biết điều này, vua Tấn vô cùng cảm kích ông.

Tuy nhiên, khi lấy lại được ngôi vương, vua Tấn ban thưởng cho những công thần mà lại quên đi sự phò trợ của Giới Từ Thôi. Dù vậy, Giới Từ Thôi không hề oán giận mà cùng mẹ về núi Điền Sơn ở ẩn.

Thời gian sau đó, vua Tấn tìm Giới Từ Thôi về lĩnh thưởng, nhưng lúc này ông không quan tâm danh vọng, tiền bạc nên đã từ chối đề nghị của vua. Tức giận vì bị từ chối, nhằm ép ông xuất hiện, nhà vua đã ra lệnh đốt rừng. Tuy nhiên, hai mẹ con ông Giới Từ Thôi quyết chí ở lại, bỏ mạng nơi biển lửa đúng vào 3/3 âm lịch.

Lúc bấy giờ, vua Tấn rất ân hận vì hành động của mình, liền cho người lập miếu thờ, đồng thời ra lệnh người dân kiêng dùng lửa trong suốt 3 ngày, chỉ được ăn đồ nguội lạnh nấu sẵn để bày tỏ sự ân hận và nỗi đau. Đây cũng là lý giải cho cái tên “Hàn thực" của ngày lễ này.

Từ đó, mùng 3/3 âm lịch hàng năm được dùng để tưởng nhớ Giới Từ Thôi. Nhưng ở Việt Nam, ngày Tết Hàn thực là ngày để con cháu nhớ ơn ông bà tổ tiên và cội nguồn dân tộc.

4. Ý nghĩa Tết Hàn thực

Bên cạnh tìm hiểu ngày Tết Hàn thực là ngày gì, chúng ta cũng cần tìm hiểu ý nghĩa Tết Hàn thực. Mặc dù có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng khi được du nhập vào Việt Nam ngày Tết Hàn thực lại mang ý nghĩa hoàn toàn khác, thể hiện rõ tinh thần dân tộc ta:

• Bày tỏ tấm lòng biết ơn, nhớ về cội nguồn dân tộc, ông bà tổ tiên: Con cháu sẽ cùng nhau quây quần lại để nấu bánh trôi, bánh chay dâng lên bàn thờ gia tiên. Mâm cúng Tết Hàn thực này thể hiện lòng hiếu kính, biết ơn về công ơn dưỡng dục và sinh thành của ông bà cha mẹ.
• Thể hiện truyền thống tốt đẹp, nét đẹp văn hóa từ ngàn xưa của người Việt với những món ăn được làm từ những nguyên liệu dân dã, đặc trưng của dân tộc ta. Bánh trôi hay bánh chay đều được làm từ gạo - lương thực chính nuôi sống bao thế hệ người Việt Nam.
• Bên cạnh đó, mọi người còn gửi gắm niềm tin tín ngưỡng, cầu mong cho một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no hạnh phúc trong ngày lễ Hàn Thực.

5. Tết Hàn Thực nên cúng gì?

Thông thường, mâm cúng Tết Hàn Thực 3/3 sẽ được chuẩn bị các món như:

• Bánh trôi, bánh chay: Bạn cần đảm bảo số lượng 3 hoặc 5 bát bánh chay/bánh trôi là đúng nhất.
• Hoa tươi và trầu cau: Nên chuẩn bị các loại hoa biểu tượng may mắn như hoa đồng tiền, hoa huệ trắng,… Ngoài ra, nhiều người cũng lựa chọn hoa cúc với ý nghĩa cầu mong tài lộc, may mắn. Trầu cau cần chọn loại tươi mới và chuẩn bị với số lẻ như 3 hoặc 5 đĩa.
• Mâm ngũ quả: Có thể tuỳ chọn dựa trên sở thích của gia đình nhưng vẫn cần đảm bảo 5 loại quả khác nhau. Gia chủ có thể chọn 5 loại quả có màu sắc tượng trưng cho ngũ hành để cầu mong nhiều điều tốt đẹp.
• Nước sạch: mang ý nghĩa của sự tinh khiết, thể hiện tấm lòng chân thành của con cháu với tổ tiên.

Bên cạnh đó, gia chủ cần chuẩn bị nhang, đèn hoặc gà luộc, xôi, chè, rượu,… (Tùy từng điều kiện từng gia đình).

6. Ý nghĩa của bánh trôi bánh chay Tết Hàn thực

Bánh trôi, bánh chay được xem là biểu tượng của ngày Tết Hàn thực, một trong những món ăn không thể thiếu trên mâm cúng. Bánh trôi bánh chay Tết Hàn thực hàm chứa nhiều ý nghĩa:

Gìn giữ truyền thống dân tộc: Bánh trôi, bánh chay trong ngày Tết Hàn Thực là món ăn được tổ tiên sáng tạo ra. Việc 2 thức bánh này xuất hiện trên mâm cúng mỗi năm như một sợi dây gắn kết quá khứ và hiện tại, trở thành một nét đẹp văn hóa của dân tộc.

Nhớ về tổ tiên, cội nguồn dân tộc: Bánh trôi, bánh chay đều có hình dạng tròn trắng, bọc nhân bên trong giống như đang gói gọn tình cảm vào trong từng cái bánh, gửi gắm lòng tri ân sâu sắc với ông bà tổ tiên đã khuất, cũng như với nguồn cội.

Không chỉ vậy, hình ảnh các thành viên trong gia đình quây quần gói từng chiếc bánh còn thể hiện sự đầm ấm, tình cảm gia đình sâu sắc, xứng đáng với sự hy sinh to lớn để dành cho độc lập của ông cha ta.

Cầu mong mưa thuận gió hòa: Hình tròn của bánh trôi gợi nhớ đến câu “Mẹ tròn con vuông”. Trong khi đó, bánh chay có vỏ trắng mang tính âm, bọc bên trong là nhân đậu xanh mang tính dương, biểu hiện cho âm dương hòa hợp, cùng mong ước một năm mưa gió thuận hòa, mùa màng bội thu.

Bài viết đã giúp bạn trả lời câu hỏi "Tết Hàn thực là ngày gì"? Đây là một trong những ngày lễ quan trọng của Việt Nam. Hãy cùng Samnec gìn giữ những nét đẹp văn hoá truyền thống của dân tộc nhé!